Thue va tham nhung

Thuế và tham nhũng

Tình cờ đi tìm số liệu để viết về dự luật thuế nhà ở, tôi mới phát hiện ra tỷ lệ thu thuế trên GDP của Việt Nam cao hơn các nước láng giềng rất nhiều.

Theo số liệu của ADB trong tài liệu “Key Indicators for Asia and the Pacific 2008” thì tỷ lệ thu thuế trên GDP của Việt Nam năm 2006 (năm có số liệu đầy đủ đề so sánh) là 23,7%. Trong lúc đó tỷ lệ này ở các nước Indonesia chỉ là 12,3%, Malaysia - 15,1%, Philippines – 14.3%, Singapore – 12,9%.

Các con số này đặt ra khá nhiều câu hỏi:

-         Ở Việt Nam, không lẽ tình trạng sưu cao thuế nặng trầm trọng hơn ở nước khác?

-         Nếu không thì GDP Việt Nam bị tính sai, tính thiếu. Nếu cộng GDP từ khu vực phi chính thức, con số GDP thật phải cao hơn nhiều?

-         Vì sao lương công chức nhà nước ở Việt Nam thấp hơn các nước khác trong khi thu thuế cao hơn? 

-         Nếu giải quyết tình trạng tham nhũng, tiền thu thuế như thế ắt đủ để trả lương xứng đáng cho công chức như các nước khác?

Một tài liệu khác của World Bank cho biết thất thu thuế từ khu vực tư nhân của Việt Nam cao vời vợi. Theo báo cáo này, lẽ ra số thuế thu nhập doanh nghiệp phải thu được từ khu vực tư nhân trong nước năm 2007 là 29.451 tỷ đồng nhưng thực tế chỉ thu được 7.920 tỷ đồng. Con số 21.531 tỷ đồng không thu được đi về đâu? Có lẽ các doanh nghiệp tư nhân dùng nói để “bôi trơn” hoạt động, một dạng thuế không nộp trực tiếp vào ngân sách mà vào túi các quan chức trong bộ máy hành chính, một dạng “phân bổ” thu nhập do những người trong cuộc tự xoay xở với nhau.

Cập nhật:

+ Theo số liệu dự toán năm 2009 của Bộ Tài chính, GDP năm 2008 ước đạt 1.490 ngàn tỷ đồng; thu từ thuế và phí là 371 ngàn tỷ đồng. Như vậy tỷ lệ thu thuế và phí trên GDP năm 2008 là 24,9%. Tỷ lệ này trong dự toán 2009 thấp hơn, chừng 20%.

+ Nhận xét của anh Giang về tính lũy tiến (progressive) của hệ thống thuế ở Việt Nam (hay đúng ra là sự thiếu vắng tính chất này) là chính xác, nhất là những năm trước đây (VAT chiếm đến 22,1% tổng thu thuế trong khi thuế thu nhập cá nhân chỉ có khoảng 2,3%, thấp hơn cả thuế tiêu thụ đặc biệt – 5,5% - số liệu năm 2007). Thế cho nên việc hoãn thuế thu nhập cá nhân theo tôi càng tạo ra sự bất bình đẳng. Và thuế nhà đất phải nhắm đến đặc tính lũy tiến chứ không phải là tận thu cho ngân sách.