Tham gia TPP, GDP sẽ tăng bao nhiêu?

Tham gia TPP, GDP sẽ tăng bao nhiêu?

Mặc dù đang bận một kế hoạch làm sách nhưng không thể không nói cho rõ một con số có nguy cơ gây hiểu nhầm.

Đó là hiện nay một khi nói đến Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) người ta thường nói tham gia TPP thì Việt Nam sẽ hưởng lợi lớn như GDP sẽ tăng khoảng 11%, xuất khẩu sẽ tăng khoảng 28%.

Nói như thế là không có nghĩa gì cả nếu không muốn nói là dễ làm hiểu sai lệch. GDP tăng 11% rồi xuất khẩu tăng 28% là so với năm nào? Hay cứ việc tham gia TPP là GDP cứ thế tăng mỗi năm 11%, xuất khẩu mỗi năm tăng 28%?!!!

Thật ra đây là các con số người ta đưa ra để so sánh hai kịch bản. Lấy cột mốc là năm 2025, nếu không tham gia TPP thì GDP sẽ bằng chừng ấy, xuất khẩu sẽ bằng chừng ấy; còn nếu tham gia TPP thì GDP sẽ lên chừng này, xuất khẩu cũng lên chừng này. Tức là nếu tham gia thì GDP sẽ cao hơn không tham gia 11% và xuất khẩu cũng vậy, cao hơn 28%.

Cụ thể hơn, theo tính toán của GS Peter Petri (đại học Brandeis) thì năm 2025, xuất khẩu Việt Nam ước chừng 239 tỷ đô-la Mỹ nếu không tham gia TPP; còn tham gia TPP (có Nhật Bản) thì ước tính sẽ tăng lên 307 tỷ đô-la Mỹ, tức tăng 67,9 tỷ đô-la hay tăng thêm 28,4%.

Con số 11% ở đâu ra không biết, còn tính toán của GS Petri về GDP là như vầy: GDP 2025 không có TPP: 340 tỷ đô-la. Có TPP mà thêm Nhật tham gia nữa thì GDP năm 2025 của Việt Nam sẽ tăng thêm 35,7 tỷ đô-la Mỹ (tăng 10,5%)  lên mức 375,7 tỷ đô-la.

Ở đây xin lưu ý, tài liệu của Amcham khi nói đến đây thì nhầm GDP tăng 35,7% cũng là một lỗi sai bị lập đi lập lại nhiều nơi, nhiều lần.

Bản thân GS Petri cũng thay đổi số liệu ước tính nhiều lần với rất nhiều con số khác nhau, các con số trên là năm 2013 còn mấy tài liệu năm 2012 và 2011 thì ổng ước tính khác nữa. Và cuối cùng nếu tham gia TPP vào năm 2013 hay 2014 thì cũng đến năm 2020 mới bắt đầu thấy tác dụng lên tăng trưởng GDP hay xuất khẩu.

Bổ sung: Cái ở trên là do thấy nhiều nơi, mỗi khi nói về TPP, đều dùng câu đó cả. Mới nhất là trong bài viết “Bao giờ nền kinh tế Việt sẽ phục hồi?” của ông Alan Phan cũng nói: “Theo dự tính, nếu Việt Nam gia nhập TPP sau khi quốc hội Mỹ thông qua, GDP của Việt Nam có thể tăng trưởng 11% trong khi xuất khẩu gia tăng 26% mỗi năm”rất là mơ hồ.

Còn ông giáo sư đó tính toán như thế có đúng hay không thì làm sao mình biết được.  

Anh Lê Hồng Giang, một chuyên gia tài chính, có ý kiến như sau:

Peter Petri sử dụng mô hình CGE (GTAP) để dự báo cho một số kịch bản khác nhau.  Hầu như tất cả các dự báo chính sách liên quan đến tự do hóa thương mại đều sử dụng CGE, kết quả bao giờ cũng rất lạc quan vì CGE xây dựng trên cơ sở kinh tế học tân cổ điển trong đó thuế luôn luôn có tác động tiêu cực nên giảm bớt những thứ đó bao giờ cũng giúp kinh tế tăng trưởng mạnh hơn.

Những con số tăng trưởng GDP và xuất khẩu do Petri tính toán đều là tương đối so với kịch bản base case, thường được giả định là kịch bản có tăng trưởng ổn định và nền kinh tế (Việt Nam và thế giới) không có các thay đổi về cấu trúc và các cú sốc bất ngờ. Bởi vậy nếu có một cuộc khủng hoảng tài chính khác nổ ra hay Việt Namcó những structural change đáng kể thì những con số nói trên không còn mấy ý nghĩa. Cứ lấy những đánh giá CGE về lợi ích của việc gia nhập WTO trước đây ra xem lại thì biết.

Tuy Việt Nam vẫn nên gia nhập TPP vì nhiều lý do nhưng không nên có quá nhiều kỳ vọng vào những con số tăng trưởng được quảng cáo dù về mặt định tính có lẽ đúng.